Zowel de ambtenaren van de Administratie der directe belastingen (artikelen 300, WIB 92 en 176, KB/WIB92) als diegenen van de BTW-Administratie (artikel 59, WBTW) zijn bevoegd om processen-verbaal op te stellen.
Ingevolge een wijziging van artikel 340 WIB 92 (goedgekeurde Programmawet , publicatie einde van dit jaar) zal de bewijskracht van een proces-verbaal inzake directe belastingen op dezelfde lijn worden gesteld als inzake BTW : het wordt als juist aanvaard tot bewijs van tegendeel.
Doel van een proces-verbaal
Het proces-verbaal is een akte waarin een ambtenaar van de Federale Overheidsdienst Financiën inzonderheid zijn opzoekingen, de verkregen inlichtingen, de materiële vaststellingen van bepaalde feiten en de aan hem afgelegde verklaringen optekent.
Een proces-verbaal wordt opgemaakt niet alleen wanneer een overtreding werd vastgesteld maar ook
zo het onderzoek feiten aan het licht heeft gebracht die, in het bijzonder, de verschuldigdheid van de belasting of van een geldboete aantonen of ertoe bijdragen die aan te tonen.
Het proces-verbaal is vooral nuttig voor het vaststellen van feiten en inbreuken die een vluchtig karakter hebben, zoals het aantal personeelsleden, het vervoeren van een goed, het laden of lossen van een goed, de weigering boeken of bescheiden voor te leggen of inlichtingen te verstrekken. Ook mondelinge verklaringen van de belastingplichtige of verklaringen van getuigen kunnen worden opgenomen in een proces verbaal.
Tot nu toe : verschil in bewijskracht tussen DB en BTW
Directe belastingen
Op dit ogenblik is het probleem dat, afhankelijk van de fiscale materie, de inhoud van het proces-verbaal alsook de bewijskracht die eraan verbonden is, niet hetzelfde zijn.
Zo kunnen, inzake de directe belastingen, de processen-verbaal enkel opgesteld worden om inbreuken op te sporen (artikel 176, KB/WIB92) en hebben zij geen bijzondere bewijskracht. Dat wil zeggen dat zij slechts gelden als eenvoudige inlichtingen die, desgevallend, kunnen dienen als basis voor een vermoeden dat ter beoordeling aan de rechter wordt overgelaten.
BTW
Inzake indirecte belastingen, kunnen de processenverbaal betrekking hebben op feiten die de verschuldigdheid van de belasting of van een geldboete aantonen of ertoe bijdragen die aan te tonen (artikel 59, WBTW) en zij hebben een bijzondere bewijskracht op voorwaarde dat de voorwaarden betreffende de vorm en de inhoud vervuld zijn. Opdat het proces-verbaal geldig zou zijn, moet het de naam, de hoedanigheid en de handtekening van de ambtenaar van de FOD Financiën die hiervoor
bevoegd moet zijn bevatten, alsook de datum en de nauwkeurige en uitvoerige beschrijving van de gedane vaststellingen.
Niet wenselijk
Vanuit het streven naar administratieve vereenvoudiging is het wenselijk dat iedere administratie
bij de uitoefening van haar taken over dezelfde bewijsmiddelen zou beschikken, zonder dat enig onderscheid hoeft te worden gemaakt al naar gelang zijn onderzoek betrekking heeft op een procedure inzake inkomstenbelastingen of inzake btw dan wel op beide materies samen.
Enerzijds om dergelijke uiteenlopende praktijken te vermijden en anderzijds met het oog op de harmonisatie van de bewijsmiddelen waarover de belastingambtenaren beschikken, wordt het artikel 340, WIB 92 gewijzigd.
Na de wetswijziging
Artikel 340 WIB 92 luidt voortaan als volgt :
“Ter bepaling van het bestaan en van het bedrag van de belastingschuld kan de administratie
alle door het gemeen recht toegelaten bewijsmiddelen aanvoeren, met inbegrip van de processen-verbaal opgesteld door de ambtenaren van de Federale Overheidsdienst Financiën, maar met uitzondering van de eed.
De processen-verbaal hebben bewijskracht tot bewijs
van het tegendeel.”
Het proces-verbaal levert dus bewijs op van de juistheid en de waarachtigheid van de erin opgenomen inlichtingen, zolang de belastingplichtige niet heeft aangetoond dat deze onjuist of onwaar zijn. Het is de belastingplichtige die dit tegenbewijs moet leveren. Loutere beweringen of ontkenningen zijn niet voldoende. Alleen positieve en controleerbare gegevens kunnen de bijzondere bewijskracht van het proces-verbaal aantasten.
Die bewijskracht strekt zich uit tot alle handelingen die de verbalisanten verklaren gesteld te hebben en alle feiten waarvan zij verklaren getuige te zijn geweest, inzonderheid, hetgeen ze ontdekt hebben in de hun overgelegde stukken, tot de verklaringen die zij afgelegd of ingewonnen hebben en, meer algemeen, tot al wat zij gezien, gehoord of anders waargenomen hebben voor zoveel de vaststellingen binnen het kader van hun opdracht blijven. Maar de bewijskracht van het proces-verbaal geldt niet voor de gevolgtrekkingen die de verbalisanten uit hun vaststellingen afleiden: deze gevolgtrekkingen blijven aan de controle der rechtbanken onderworpen zoals alle andere vermoedens.
Aanvullingen op eerder opgestelde processen-verbaal
Een eerder opgemaakt proces-verbaal kan worden aangevuld of genuanceerd aan de hand van een
aanvullend procesverbaal. Tot weerlegging van de als tegenbewijs aangevoerde middelen kan de verbalisant, bijvoorbeeld in een aanvullend proces-verbaal, bewijzen bijbrengen om de vaststellingen en feiten van het eerste proces-verbaal te preciseren of te vervolledigen, zelfs op grond van vaststellingen die na de opstelling van dat proces-verbaal gedaan zijn (en ongeacht het feit dat
reeds een rechtsgeding aan de gang zou zijn).
Moraal van het verhaal
Meer dan ooit komt het er op aan discreet te zijn ten aanzien van de fiscus. Alles wat u open en bloot laat zien (voorraad, …) of alles wat u of uw personeelsleden zeggen tegen ambtenaren van de directe belastingen, kan door hen worden opgenomen in een proces-verbaal, waarop u nog zeer moeilijk kan terugkomen.
