Is Fabiola uw lichtend voorbeeld? Ook voor u een stichting?

De kranten staan er vol van. Fabiola the Queen of hearts….haha. Maar één ding is zeker dat het feit dat Koningin Fabiola plots een private stichting heeft opgericht, op weinig bijval kan rekenen. Of dit ethisch verantwoord is of niet , laten we hier aan ons voorbij gaan.

Wel bekijken we kort en bondig even wat zulk een private stichting juist inhoudt en wat de kenmerken en voordelen hiervan zijn.

Laat ons duidelijk zijn  een private stichting is een perfect wettelijk instrument en heeft niets te maken met het ‘ontduiken’ van belastingen zoals door sommige werd vermeld.

Het heeft duidelijk niets met ‘ontduiken’ te maken, maar wel mogelijk met het ‘ontwijken’. Ook de antimisbruikbepaling is niet van toepassing.  Enerzijds komt dit voor in het nieuwe Vlaams decreet dat handelt over de schenking en vererving van de familiale onderneming en anderzijds zijn er ook niet-fiscale redenen aan te tonen.

Een stichting komt wel eens ter sprake in het kader van een familiale opvolging van het familiebedrijf.  Op die wijze kan er immers in een vorm van controle voorzien worden.  Vaak niet onbelangrijk in een evenwichtige familiale planning.  Kortom zoals het wetsartikel het stelt :

Art. 18. Van het Wetboek der Registratie- hypotheek- en griffierechten :

§ 1. …

“§ 2. Aan de administratie kan niet worden tegengeworpen, de rechtshandeling noch het geheel van rechtshandelingen dat een zelfde verrichting tot stand brengt, wanneer de administratie door vermoedens of door andere in artikel 185 vermelde bewijsmiddelen aan de hand van objectieve omstandigheden aantoont dat er sprake is van fiscaal misbruik. Er is sprake van fiscaal misbruik wanneer de belastingplichtige middels de door hem gestelde rechtshandeling of het geheel van rechtshandelingen één van de volgende verrichtingen tot stand brengt:

1 ° een verrichting waarbij hij zichzelf in strijd met de doelstellingen van een bepaling van dit Wetboek of de ter uitvoering daarvan genomen besluiten buiten het toepassingsgebied van die bepaling plaatst; of

2 ° een verrichting waarbij aanspraak wordt gemaakt op een belastingvoordeel voorzien door een bepaling van dit Wetboek of de ter uitvoering daarvan genomen besluiten en de toekenning van dit voordeel in strijd zou zijn met de doelstellingen van die bepaling en die in wezen het verkrijgen van dit voordeel tot doel heeft.

Het komt aan de belastingschuldige toe te bewijzen dat de keuze voor zijn rechtshandeling of het geheel van rechtshandelingen door andere motieven verantwoord is dan het ontwijken van registratierechten. Indien de belastingschuldige het tegenbewijs niet levert, dan wordt de verrichting aan een belastingheffing overeenkomstig het doel van de wet onderworpen alsof het misbruik niet heeft plaatsgevonden.”.

De laatste paragraaf is hierbij dan ook van belang.

Waarover gaat het ?

Een stichting (kent geen vennoten) wordt opgericht met als doel een vermogen aan te wenden ter verwezenlijking van een bepaald belangeloos doel.  Vaak wordt zulk een stichting aangewend als certificeringsinstrument (zie verder).  De stichting mag geen stoffelijk voordeel verschaffen aan de stichters.

De Belgische private stichting is in feite een antwoord op de Nederlandse variant (Stichting administratiekantoor) die al zeer lang bestaat.

Kort gezegd komt het bij een certificeringsoperatie van een handelsvennootschap neer op het volgende.  De aandelen van de handelsvennootschap worden onder gebracht in een stichting, die maw juridisch eigenaar wordt van de handelsvennootschap (is dus geen schenking maar gebeurt onder bezwarende titel).  In ruil daarvoor worden certificaten verhandeld. Certificaten die de economische eigendom vertegenwoordigen. Deze kunnen later geschonken worden (successieplanning).  Bijkomend is er een certificeringsovereenkomst opgesteld die ervoor moet zorgen dat de afgesproken verhoudingen gerespecteerd worden.  Meer bepaald zal ervoor gezorgd worden dat de inkomsten zullen doorvloeien naar de certificaathouders (transparantie-regel, zodoende is de stichting ook niet onderhevig aan de vennootschapsbelasting).

Het finaal resultaat is dat er een scheiding tot stand is gekomen tussen enerzijds de juridische en de economische eigendom van de aandelen van de handelsvennootschap. Zodoende kan ervoor gezorgd worden dat één van de kinderen (die in principe gelijk dienen behandeld te worden) de leidende figuur (‘de opvolger’) wordt en de andere kinderen (die niet geïnteresseerd zijn in de onderneming) mee de inkomsten kunnen genieten.  En zo is iedereen tevreden.

Opsomming van enkele kenmerken van de stichting:

– De opmaak van een certficeringsovereenkomst (in feite het belangrijkste van de ganse constructie) : hier worden afspraken in opgenomen zoals de verdeling van de opbrengsten van de handelsvennootschap, de uitoefening van het stemrecht, de voorwaarden mbt de omwisseling van de certificaten in aandelen, de werking van het bestuur, enz …

– Een stichting dient notarieel te worden opgericht.

– Een stichting geniet rechtspersoonlijkheid.

– Een dossier (bevat oa de statuten, akte inzake benoeming van de bestuurders, …)  dient te worden neergelegd op de griffie van de rechtbank van koophandel.

– De stichting wordt bestuurd door een raad van bestuur die uit minstens drie leden bestaat.  De wijze van benoeming, afzetting , … wordt geregeld in de statuten van de stichting.

– Elk jaar dient een boekhouding verzorgd te worden.

– Regeling waarbij een terugnamerecht voorzien wordt.  Dit betekent dat er kan voorzien worden dat de goederen die de stichters hebben ingebracht kunnen terug genomen worden.  Dit wanneer het belangeloos doel van de stichting gerealiseerd werd. Indien dit niet in de statuten voorzien werd, dan is het niet mogelijk.

– Een stichting is in principe niet onderhevig aan de vennootschapsbelasting.

– (…)

Het nut van een stichting zit hem dus vaak in het regelen van een adequate successieplanning.

Een planning die twee zaken met mekaar verzoent.  Enerzijds een besparing van successierechten (dankzij de schenking) en anderzijds (misschien nog belangrijker) een opvolgingsstrategie die de onderneming ten goede komt.  Eén van de kinderen leidt het bedrijf en de andere kinderen genieten (ook) enkel de inkomsten.  Zodoende kunnen er conflicten vermeden worden.

Moet iedereen nu plots een stichting oprichten ?

Het antwoord is ‘neen’.  Het is een technische en gespecialiseerde rechtsfiguur die niet altijd zinvol is.  Er bestaan eenvoudigere technieken die mogelijk de voorkeur wegdragen (vb schenking met voorbehoud van het vruchtgebruik).  Dus zomaar stellen dat een stichting voor iedere ondernemer in alle gevallen de ideale techniek is, is een stap te ver.  Trouwens mogelijk zal op termijn (afwachten wat het wordt) ons erfrecht gemoderniseerd worden en zodoende aangepast worden aan de noden van vandaag en niet langer die van 200 jaar geleden.

 Wie toch de stap zet naar een stichting dient zich te laten begeleiden door een specialist ter zake.